Droga do zawodu notariusza

Notariusza powołuje i wyznacza siedzibę jego kancelarii Minister Sprawiedliwości, na wniosek osoby zainteresowanej, po zasięgnięciu opinii Rady właściwej Izby Notarialnej.

Notariuszem może być powołany ten, kto:

1) posiada obywatelstwo polskie, obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej przysługuje mu prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w tych przepisach;

2) korzysta w pełni z praw publicznych i ma pełną zdolność do czynności prawnych;

3) jest nieskazitelnego charakteru i daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu notariusza;

4) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;

5) odbył aplikację notarialną w Rzeczypospolitej Polskiej;

6) złożył egzamin notarialny w Rzeczypospolitej Polskiej;

7) ukończył 26 lat.

Wymagania odbycia aplikacji notarialnej w Rzeczypospolitej Polskiej i złożenia egzaminu notarialnego w Rzeczypospolitej Polskiej, nie dotyczą osób, które w Rzeczypospolitej Polskiej:

1) uzyskały tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych;

2) zajmowały stanowisko sędziego lub prokuratora;

3) wykonywały zawód adwokata lub radcy prawnego przez okres co najmniej 3 lat;

4) zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa przez okres co najmniej 3 lat.

Bez odbycia aplikacji notarialnej do egzaminu notarialnego mogą z kolei przystąpić osoby, które w Rzeczypospolitej Polskiej:

1) posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych;

2) przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta prokuratora, asystenta sędziego lub były zatrudnione w Sądzie Najwyższym lub w Trybunale Konstytucyjnym i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego;

3) po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza w kancelarii notarialnej;

4) po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów;

5) po ukończeniu aplikacji legislacyjnej przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego;

6) zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;

7) zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki, radcowski lub komorniczy;

jak również osoby, które przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w międzynarodowym organie sądowym, w szczególności w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Europejskim Trybunale Praw Człowieka i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego, przy czym osoby te muszą także spełniać wskazane powyżej w punktach: 1-4 i 7 wymagania przewidziane dla powołania na notariusza.

Najczęstszej wybieraną przez kandydatów na notariuszy drogą dojścia do tego zawodu jest droga poprzez odbycie aplikacji notarialnej i złożenie egzaminu notarialnego.  Więcej informacji na temat aplikacji notarialnej, egzaminu wstępnego na aplikację notarialną oraz egzaminu notarialnego uzyskać można w części: Izba Notarialna w Gdańsku – Aplikanci notarialni, Egzamin wstępny na aplikację notarialną oraz Egzamin notarialny.

Po złożeniu egzaminu notarialnego, kandydat na notariusza może według własnego wyboru pełnić funkcję zastępcy notarialnego lub złożyć wniosek o powołanie na stanowisko notariusza.

Minister Sprawiedliwości może odmówić powołania na stanowisko notariusza tylko wtedy, gdy kandydat nie spełnia wymogów wyżej wskazanych, o których mowa w art. 11-13 ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku – Prawo o notariacie (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 roku, poz. 164), a także jeżeli dotychczasowe postępowanie kandydata budzi wątpliwości co do jego rzetelności, uczciwości lub przestrzegania wartości demokratycznego państwa prawnego. Notariusz jest obowiązany w ciągu 2 miesięcy od zawiadomienia o powołaniu uruchomić kancelarię i zgłosić o tym Ministrowi Sprawiedliwości. W razie nieuruchomienia kancelarii w tym terminie, powołanie traci moc, a okoliczność tę stwierdza Minister Sprawiedliwości.

Przy powołaniu notariusz składa wobec Ministra Sprawiedliwości ślubowanie według następującej roty: „Ślubuję uroczyście jako notariusz powierzone mi obowiązki wypełniać zgodnie z prawem i sumieniem, dochować tajemnicy zawodowej, w postępowaniu swym kierować się zasadami godności, honoru i uczciwości.”.

Minister Sprawiedliwości odwołuje notariusza, jeżeli notariusz:

1) zrezygnował z prowadzenia kancelarii;

2) z powodu choroby lub ułomności został uznany orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków notariusza lub bez uzasadnionej przyczyny odmówił poddania się ocenie niezdolności do pracy, mimo zalecenia rady właściwej izby notarialnej;

3) ukończył 70 lat;

4) został pozbawiony prawa prowadzenia kancelarii orzeczeniem sądu dyscyplinarnego;

5) ma orzeczony zakaz wykonywania zawodu na mocy prawomocnego wyroku sądu;

6) utracił prawa publiczne lub pełną zdolność do czynności prawnych.

Minister Sprawiedliwości może odwołać notariusza w wypadku, gdy charakter stwierdzonych, w wyniku wizytacji przeprowadzanych w ramach nadzoru nad notariuszami w każdej kancelarii co najmniej raz na 4 lata, nieprawidłowości stanowi rażącą i oczywistą obrazę przepisów prawa, a także w wypadku, gdy notariusz uzyskał dwie ujemne oceny w wyniku kolejnych wizytacji przeprowadzonych przez wizytatora samorządu notarialnego lub Ministra Sprawiedliwości. Odwołanie następuje po zasięgnięciu opinii Rady właściwej Izby Notarialnej.